WCAG – Zasada 3: Zrozumiałość

Zrozumiałość to jedna z czterech głównych zasad WCAG (Web Content Accessibility Guidelines), które definiują standardy projektowania dostępnych stron internetowych. W myśl tej zasady informacje oraz obsługa interfejsu użytkownika muszą być zrozumiałe. W praktyce oznacza to, że użytkownik powinien łatwo odczytać, zrozumieć i przewidywać sposób działania strony internetowej, niezależnie od swoich zdolności poznawczych, poziomu wykształcenia czy ograniczeń językowych.

Zasada ta dzieli się na trzy szczegółowe wytyczne:

Celem tej wytycznej jest zapewnienie, że treść tekstowa będzie możliwa do przeczytania i zrozumienia przez jak najszerszą grupę użytkowników.

Kryteria sukcesu powiązane z tą zasadą to:

Domyślny język strony musi być możliwy do określenia w sposób programowy. Pomaga to m.in. czytnikom ekranu w odpowiednim interpretowaniu treści.

Jeśli w treści występują frazy w innym języku (np. cytaty, idiomy), ich język również powinien być możliwy do określenia w sposób programowy – z wyjątkiem nazw własnych, terminologii technicznej i słów wplecionych w lokalną mowę.

Dla słów używanych w nietypowym znaczeniu (idiomy, żargon) powinien istnieć mechanizm umożliwiający zrozumienie ich znaczenia.

Należy zapewnić sposób na poznanie rozwinięcia skrótów.

Jeśli tekst przekracza poziom czytania typowy dla niższego poziomu szkoły średniej, powinna istnieć wersja alternatywna o łatwiejszym poziomie zrozumienia.

Wymaga udostępnienia mechanizmu do identyfikowania specyficznej wymowy słów, w których znaczenie w kontekście jest niejednoznaczne bez znajomości wymowy.

Celem tej wytycznej jest zapewnienie, że strony internetowe działają i wyglądają w przewidywalny sposób. Przewidywalność interfejsu pomaga użytkownikom poruszać się po stronie i korzystać z jej funkcji bez nieoczekiwanych zmian.

Kryteria sukcesu powiązane z tą zasadą to:

Gdy dowolny składnik interfejsu użytkownika otrzymuje fokus, nie inicjuje zmiany kontekstu. Oznacza to, że samo zaznaczenie elementu (np. linku lub pola formularza) nie powinno powodować automatycznego przejścia na inną stronę lub zmiany zawartości w istotny sposób.

Zmiana jakiegoś elementu na stronie (np. zaznaczenie opcji z listy) nie powinna automatycznie przenosić użytkownika w inne miejsce lub odświeżać strony, jeśli wcześniej go o tym nie poinformowano.
Na przykład: jeśli kliknięcie w rozwijaną listę od razu wysyła formularz – strona powinna wcześniej ostrzec, że tak się stanie.

Elementy nawigacyjne występujące wielokrotnie powinny zachowywać tę samą kolejność na wszystkich stronach serwisu.

Elementy o tej samej funkcji powinny być zawsze identyfikowane w ten sam sposób (np. ta sama ikona lub etykieta). Używanie tych samych etykiet i ikon dla podobnych funkcji poprawia użyteczność.

Zmiany kontekstu są inicjowane wyłącznie na żądanie użytkownika lub dostępny jest mechanizm wyłączania takich zmian. Pozwala to użytkownikom na większą kontrolę nad swoim doświadczeniem przeglądania.

Jeśli na stronie dostępne są mechanizmy pomocy (np. kontakt, FAQ), powinny one być rozmieszczone w tym samym miejscu na wszystkich stronach serwisu.

Pomoc użytkownikom w unikaniu i korygowaniu błędów jest kluczowym elementem projektowania dostępnych formularzy i procesów interakcji.

Kryteria sukcesu powiązane z tą zasadą to:

Jeśli zostanie wykryty błąd, użytkownik powinien otrzymać czytelną informację, który element go zawiera i jaka jest natura błędu.

Jeśli konieczne jest wprowadzenie danych przez użytkownika, należy zapewnić jasne instrukcje i etykiety.

Gdy błąd można poprawić, użytkownik powinien otrzymać sugestię, jak to zrobić (o ile nie zagraża to bezpieczeństwu systemu).

W przypadku formularzy finansowych, prawnych lub testowych – przynajmniej jedno z poniższych musi być prawdziwe:

• Możliwość cofnięcia: Przesłane dane można cofnąć.
• Sprawdzone: Wprowadzone przez użytkownika dane są sprawdzane pod kątem błędów, a użytkownik ma możliwość ich poprawienia.
• Potwierdzone: Dostępny jest mechanizm umożliwiający przeglądanie, potwierdzanie i poprawianie informacji przed ostatecznym przesłaniem.

Powinna być dostępna pomoc zależna od kontekstu (np. objaśnienia obok pola formularza).

Dla stron internetowych, które wymagają od użytkownika przesłania informacji, przynajmniej jedno z poniższych musi być prawdziwe:

• Możliwość cofnięcia: Przesłane dane można cofnąć.
• Sprawdzone: Wprowadzone przez użytkownika dane są sprawdzane pod kątem błędów, a użytkownik ma możliwość ich poprawienia.
• Potwierdzone: Dostępny jest mechanizm umożliwiający przeglądanie, potwierdzanie i poprawianie informacji przed ostatecznym przesłaniem.

Dane raz podane przez użytkownika nie powinny być wymagane ponownie – chyba że to konieczne z powodów bezpieczeństwa lub poprawności.

Strona internetowa nie powinna zmuszać użytkownika do używania pamięci lub rozwiązywania zagadek w trakcie logowania – chyba że:

• Jest inna opcja logowania, która nie wymaga takich zadań (np. logowanie za pomocą SMS, odcisku palca).
• Jest narzędzie, które pomaga użytkownikowi rozwiązać zadanie (np. podpowiedzi, automatyczne uzupełnianie).
• Zadanie polega na rozpoznaniu obrazka, a nie np. zapamiętaniu tekstu.
• Zadanie dotyczy obrazka dodanego przez użytkownika, np. wybranie swojego zdjęcia z galerii.

Przykłady rozwiązań, które pomagają:

• Możliwość używania menedżera haseł, który automatycznie wpisuje hasło.
• Możliwość kopiowania i wklejania hasła, bez konieczności ponownego przepisywania.

Podczas logowania nie wolno zmuszać użytkownika do używania pamięci, logicznego myślenia ani rozwiązywania zagadek – chyba że:

• Dostępna jest inna, łatwiejsza metoda logowania, która nie wymaga takich zadań (np. logowanie przez e-mail, odcisk palca).
• Dostępne jest narzędzie, które pomaga użytkownikowi przejść przez to zadanie (np. podpowiedzi, automatyczne uzupełnianie, menedżer haseł).

Zasada Zrozumiałości jest kluczowym elementem WCAG, który zapewnia, że treści internetowe są nie tylko technicznie dostępne, ale także łatwe do zrozumienia i obsługi dla wszystkich użytkowników. Implementacja wytycznych i kryteriów sukcesu związanych z czytelnością, przewidywalnością i pomocą przy wprowadzaniu danych przyczynia się do tworzenia bardziej inkluzywnego i przyjaznego środowiska online. Pamiętajmy, że dostępność to nie tylko obowiązek, ale przede wszystkim szansa na dotarcie do szerszego grona odbiorców i zapewnienie im pozytywnych doświadczeń z korzystania ze stron internetowych.