Rok 2024 przyniósł kolejne ważne dane dotyczące dostępności cyfrowej w Polsce. Ministerstwo Cyfryzacji w lutym 2025 opublikowało końcowe sprawozdanie z monitoringu stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych, realizowanego zgodnie z ustawą z dnia 4 kwietnia 2019 r. oraz w ramach unijnego systemu monitorowania określonego w Decyzji Wykonawczej Komisji (UE) 2018/1524.
Raport jest nie tylko technicznym dokumentem podsumowującym stan zgodności z przepisami, ale także źródłem cennych informacji dla specjalistów, twórców stron i aplikacji, a także wszystkich osób zaangażowanych w budowanie dostępnego środowiska cyfrowego w Polsce. Poniżej przedstawiamy najważniejsze ustalenia i wnioski z raportu.
Zakres i metodologia monitoringu
W 2024 roku monitoring przeprowadzono dwuetapowo:
- Monitoring uproszczony (automatyczny) – objął 98 048 stron internetowych, analizowanych pod kątem zgodności technicznej z wymaganiami ustawy.
- Monitoring szczegółowy – obejmował 100 stron internetowych i 45 aplikacji mobilnych, analizowanych kompleksowo przez ekspertów oraz użytkowników z niepełnosprawnościami.
Dobór próby do monitoringu szczegółowego był reprezentatywny, uwzględniał różne poziomy administracji (krajowy, regionalny, lokalny) oraz zakresy usług publicznych. Łączna liczba użytkowników tych stron i aplikacji to ponad 11 milionów osób.
Główne wnioski z monitoringu uproszczonego
Raport ujawnia niepokojące dane: żadna ze stron przebadanych automatycznie nie była w pełni zgodna z wymaganiami ustawy. Najczęstsze problemy to:
- Błędy w walidacji kodu HTML – 40,37% stron.
- Brak alternatyw tekstowych dla linków i grafik – 19,18%.
- Otwieranie nowych okien bez interakcji użytkownika – 10,05%.
- Stosowanie jednostek względnych wyłącznie w formularzach – 7,57%.
Warto zauważyć, że automatyczne narzędzia mają ograniczoną zdolność wykrywania błędów wymagających ludzkiej interpretacji, co oznacza, że rzeczywista skala problemów może być jeszcze większa.
Monitoring szczegółowy – strony internetowe
Wśród 100 szczegółowo przebadanych stron żadna nie była w pełni zgodna z ustawą:
- 75 stron uznano za częściowo zgodne,
- 25 za całkowicie niezgodne.
Najczęściej naruszane kryteria WCAG to:
- 1.3.1 Informacje i relacje – 97%
- 2.4.2 Tytuł strony – 90%
- 2.4.4 Cel linku (w kontekście) – 87%
- 4.1.1 Poprawność kodu – 86%
- 4.1.2 Nazwa, rola, wartość – 85%
- 2.4.3 Kolejność fokusu – 84%
Pomimo ogólnej skali problemów, raport wskazuje również pozytywne przykłady: stosowanie skip linków, dobrze opisane formularze czy możliwość zatrzymania karuzeli. Te dobre praktyki mogą służyć jako wzorce dla innych podmiotów.
Monitoring szczegółowy – aplikacje mobilne
W przypadku aplikacji sytuacja jest równie alarmująca: żadna z 45 aplikacji mobilnych nie była w pełni zgodna z wymaganiami.
Najpoważniejsze naruszenia to:
- 1.3.1 Informacje i relacje – 100%
- 2.4.6 Nagłówki i etykiety – 84,44%
- 2.1.1 Klawiatura – 68,89%
- 1.4.3 Kontrast (minimum) – 60%
Oprócz wymagań ustawy badano także zgodność z normą EN 301 549, szczególnie w obszarach kluczowych dla użytkowników z niepełnosprawnościami wzroku, manualnymi i poznawczymi:
- Obsługa bezwzrokowa – 95,56%
- Obsługa przy ograniczonej możliwości widzenia – 95,56%
- Obsługa przy ograniczeniach poznawczych – 93,33%
Częste problemy to brak obsługi czytników ekranu, niewłaściwa kolejność fokusu, brak etykiet i nagłówków, oraz brak możliwości regulacji kontrastu.
Deklaracje dostępności – drastyczny spadek poprawności
Deklaracja dostępności to podstawowy obowiązek informacyjny podmiotów publicznych. Niestety, dane są alarmujące:
- Spośród 100 stron, tylko 1 deklaracja była zgodna z ustawą.
- W aplikacjach: 2 z 15 deklaracji były poprawne, a 30 aplikacji w ogóle ich nie posiadało.
To oznacza spadek poprawności deklaracji z 7% w poprzednich badaniach do zaledwie 1% w 2024 roku. Najczęstsze błędy to brak wymaganych bloków, niepoprawna struktura HTML, nieprawidłowy format daty, czy brak linku do deklaracji.
Skargi i żądania – niska świadomość użytkowników
Z danych wynika, że w 2023 roku:
- Złożono jedynie 157 żądań w 102 podmiotach.
- Odnotowano tylko 7 skarg w 7 podmiotach.
Najwięcej żądań dotyczyło dostępności całej strony (46%) i poszczególnych dokumentów (32%). Tak niski poziom aktywności użytkowników może świadczyć o niewystarczającej świadomości ich praw, ale także o nieprzygotowaniu podmiotów do prawidłowego obsługiwania zgłoszeń.
Trzy kluczowe wyzwania systemowe
Raport wskazuje na trzy istotne wyzwania, które utrudniają pełne wdrożenie przepisów:
- Aplikacje mobilne – brakuje specjalistów, aplikacje są często tworzone zewnętrznie, brakuje aktualizacji starszych wersji.
- Niestandardowe rozwiązania – e-dzienniki, archiwalne strony, systemy intranetowe są poza bezpośrednią kontrolą wielu jednostek.
- Niedobór specjalistów – ogranicza to możliwość audytów i opracowywania dostępnych rozwiązań.
W odpowiedzi na te wyzwania rozpoczęto projekt certyfikacji specjalistów ds. dostępności cyfrowej i udostępniono polskie tłumaczenie normy EN 301 549.
Podsumowanie – co dalej z dostępnością cyfrową w Polsce?
Raport Ministerstwa Cyfryzacji za 2024 rok nie pozostawia złudzeń: dostępność cyfrowa w Polsce wciąż nie jest standardem, a raczej wyjątkiem. Brak pełnej zgodności żadnej ze 100 badanych stron i 45 aplikacji pokazuje, że regulacje prawne, choć istotne, nie są jeszcze skutecznie wdrażane.
Konieczne są dalsze działania edukacyjne, systemowe i organizacyjne:
- Szkolenia dla pracowników publicznych.
- Większe wsparcie dla tworzenia dostępnych aplikacji.
- Realna kontrola jakości deklaracji dostępności.
- Promowanie testów z udziałem użytkowników z niepełnosprawnościami jako standardu.
Dostępność cyfrowa nie jest kwestią estetyki ani dodatku – to prawo obywatelskie i fundament równego dostępu do informacji i usług.