W dzisiejszym świecie internet odgrywa kluczową rolę w niemal każdej sferze życia. Umożliwia komunikację, dostęp do informacji, edukację, rozrywkę oraz prowadzenie biznesu. Jednak dla wielu osób dostęp do technologii cyfrowych nie jest równy.
Co to jest dostępność cyfrowa?
Dostępność cyfrowa (ang. accessibility) to pojęcie, które odnosi się do projektowania i tworzenia stron internetowych, aplikacji oraz innych technologii w taki sposób, aby mogły być one używane przez wszystkich ludzi, niezależnie od ich zdolności czy ograniczeń. W tym artykule przyjrzymy się, czym jest dostępność cyfrowa, jakie korzyści przynosi oraz dlaczego jej wdrożenie jest kluczowe dla nowoczesnego społeczeństwa.
Dostępność cyfrowa oznacza dostosowanie technologii i treści cyfrowych do potrzeb różnych użytkowników, w tym osób z niepełnosprawnościami. Jest to proces, który wymaga spełnienia określonych standardów i najlepszych praktyk, aby zapewnić, że produkty cyfrowe są łatwe w użyciu dla wszystkich. Dostępność cyfrowa dotyczy m.in.:
• Osób niewidomych i słabowidzących: poprzez zastosowanie tekstów alternatywnych dla obrazów, dostępnych czytników ekranowych i odpowiedniego kontrastu kolorów.
• Osób niesłyszących i niedosłyszących: dzięki dodaniu napisów do materiałów wideo oraz możliwości wizualnego odbioru informacji.
• Niepełnosprawnych ruchowo: zapewniając możliwość nawigacji za pomocą klawiatury lub innych urządzeń alternatywnych.
• Osób z trudnościami poznawczymi: poprzez uproszczenie interfejsu, logiczne rozmieszczenie treści i użycie prostego języka.
Podstawowym dokumentem określającym standardy dostępności cyfrowej jest WCAG (Web Content Accessibility Guidelines). Jest to zbiór wytycznych opracowanych przez World Wide Web Consortium (W3C), który dzieli wymagania na trzy poziomy: A (podstawowy), AA (zalecany) i AAA (najbardziej zaawansowany).
Dlaczego dostępność cyfrowa jest ważna?
1. Prawa człowieka i równość
Dostępność cyfrowa jest nie tylko technicznym standardem, ale również kwestią praw człowieka. Zgodnie z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, osoby z niepełnosprawnościami mają prawo do pełnego uczestnictwa w życiu społecznym, w tym dostępu do technologii cyfrowych. Brak dostępności cyfrowej oznacza wykluczenie dużej grupy społecznej z możliwości, jakie oferuje internet.
2. Zwiększenie zasięgu i dostępności
Według danych WHO, około 16% światowej populacji to osoby z niepełnosprawnościami. Projektując dostępne strony internetowe i aplikacje, firmy mogą dotrzeć do większej liczby użytkowników, zwiększając swoją bazę klientów. Dostępność cyfrowa to także inwestycja w przyszłość, gdyż liczba osób starszych, które mogą potrzebować bardziej przyjaznych technologii, stale rośnie.
3. Poprawa użyteczności dla wszystkich
Rozwiązania wprowadzane w ramach dostępności cyfrowej, takie jak intuicyjne nawigacje, większy kontrast czy napisy wideo, często poprawiają doświadczenie użytkowników niezależnie od ich zdolności. Na przykład funkcje takie jak „dark mode” (ciemny tryb) lub „voice search” (wyszukiwanie głosowe) zostały pierwotnie stworzone z myślą o dostępności, ale dziś korzysta z nich większość użytkowników.
4. Zgodność z przepisami prawa
Wiele krajów, w tym Polska, wprowadziło przepisy zobowiązujące instytucje publiczne i niektóre sektory prywatne do zapewnienia dostępności cyfrowej. W Polsce obowiązuje ustawa o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych, która opiera się na standardzie WCAG 2.1 na poziomie AA. Brak zgodności z przepisami może prowadzić do kar finansowych i utraty reputacji.
5. Budowanie pozytywnego wizerunku
Organizacje, które wdrażają zasady dostępności cyfrowej, są postrzegane jako bardziej odpowiedzialne społecznie i innowacyjne. To również sposób na budowanie lojalności klientów oraz wzmacnianie marki.
Przykłady dostępności cyfrowej w praktyce
1. Tekst alternatywny dla obrazów
Dodanie opisów tekstowych do zdjęć i grafik pozwala osobom niewidomym korzystającym z czytników ekranowych zrozumieć, co znajduje się na obrazie.
2. Napisy do materiałów wideo
Dodanie napisów ułatwia zrozumienie treści osobom niesłyszącym oraz tym, którzy przeglądają materiały w miejscach, gdzie nie mogą używać dźwięku.
3. Responsywne strony internetowe
Zapewnienie, że strona działa poprawnie na różnych urządzeniach (komputerach, tabletach, smartfonach) i rozdzielczościach.
4. Nawigacja za pomocą klawiatury
Osoby z ograniczeniami ruchowymi często korzystają z klawiatury lub urządzeń alternatywnych zamiast myszy. Dlatego kluczowe jest zapewnienie możliwości nawigacji za pomocą klawisza TAB i innych skrótów.
5. Logiczne nagłówki i struktura treści
Poprawne oznaczenie nagłówków (H1, H2, H3) ułatwia poruszanie się po stronie zarówno użytkownikom, jak i wyszukiwarkom.
Jak rozpocząć wdrażanie dostępności cyfrowej?
1. Audyt dostępności
Rozpocznij od sprawdzenia obecnego poziomu dostępności swojej strony lub aplikacji. Możesz użyć narzędzi takich jak Lighthouse, Axe lub WAVE do przeprowadzenia podstawowego audytu.
2. Zrozumienie potrzeb użytkowników
Przeanalizuj, kto korzysta z Twoich usług i jakie mogą mieć potrzeby. Współpracuj z osobami z niepełnosprawnościami, aby lepiej zrozumieć ich perspektywę.
3. Szkolenia zespołu
Zadbaj o to, aby zespół odpowiedzialny za projektowanie i rozwój technologii miał świadomość zasad dostępności cyfrowej.
4. Stopniowe wdrażanie zmian
Jeśli Twoja strona lub aplikacja wymaga dużych zmian, zacznij od najbardziej istotnych elementów, takich jak nawigacja, kontrast czy tekst alternatywny.
Podsumowanie
Dostępność cyfrowa to kluczowy element budowania inkluzywnego społeczeństwa. Jej wdrażanie przynosi korzyści nie tylko osobom z niepełnosprawnościami, ale również wszystkim użytkownikom, organizacjom i społeczeństwu jako całości. W czasach, gdy internet odgrywa centralną rolę w naszym życiu, zapewnienie równego dostępu do technologii cyfrowych powinno być priorytetem dla każdej firmy i instytucji. Dzięki dostępności cyfrowej możemy wspólnie budować świat, w którym każdy, niezależnie od swoich możliwości, może czerpać korzyści z cyfrowej rewolucji.